استناد یا سایتیشن مقاله عبارت است از ارجاع به یک منبع علمی. اگر بخواهیم به صورت دقیق به این سوال که سایتیشن مقاله چیست پاسخ دهیم، سایتیشن یک عبارت کوتاه متشکل از حروف الفبا یا اعداد است که در میان متن یک پژوهش میآید و هر جا که نویسنده به تحقیقات دیگران استناد کرده است، خواننده را با هدف تایید ارتباط موضوع بحث به مطلب مورد نظر، به بخش مراجع تحقیق، ارجاع میدهد. در مجموع آنچه عموما استناد مینامیم از ترکیب دو حالت ارجاع درونمتنی و مدخلهای کتابشناسی تشکیل میشود.
سایتیشن مقاله : اهداف
- بالا بردن صداقت فکری (یا اجتناب از سرقت علمی)
- ارائه منابع صحیح برای تحقیقات و ایدههای پیشین
- ایجاد امکان تشخیص آزادانه تطابق متن مورد استناد با ادعای نویسنده برای خواننده
- کمک به او برای ارزیابی قوت و اعتبار منابع مورد استفاده نویسنده
طبق گفته روارک و امرسون، استناد به چگونگی درک نویسندگان از محتویات پژوهش خود، جایگاهشان در سیستم آکادمیک و تعادل اخلاقی بین موقعیت، مفهوم و کلمات ارائه شده توسط آنها بستگی دارد. علیرغم این ویژگیها، روشهای استناد ممکن است اشکالات و نقصهای بسیاری نیز داشته باشند، برای مثال استنادات افتخاری (که صرفا برای پاسداشت مقام یک فرد و بدون توجه به محتوای کار او داده میشوند)، استنادات موقعیتی (که بنا به اقتضای موقعیت داده میشوند)، تبعیض در استناد، و استنادات فردی و قراردادی (که بنا به معیارهای فردی و بدون پایه پژوهشی مستحکم داده میشوند).
روشهای ذکر سایتیشن مقاله
شکلهای مختلف استناد عموما در قالب سیستمهای پذیرفته شده و مقبول استناد نظیر آکسفورد، هاروارد، MLA، انجمن جامعهشناسی آمریکا (ASA)، انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، و سایر سیستمهای مشابه قرار میگیرند، زیرا قواعد نگارشی آنها به دلیل متداول بودن به سادگی توسط خوانندگان فهمیده میشوند. هر یک از این سیستمهای استناد، مزایا و معایب خاص خود را دارند، و معمولا به ویراستار بستگی دارد که کدام سیستم را انتخاب کند.
مفهوم
استناد کتابشناسی، به صورت ارجاع به کتاب، مقاله، صفحه وب یا دیگر اقلام منتشر شده تعریف میشود. استنادات باید حاوی جزئیات کافی برای توصیف آیتم مورد استناد به صورت منحصربهفرد باشند. در علم، حقوق، هنر قدیم، انواع مختلف هنر و انسانشناسی از سیستمها و سبکهای مختلفی برای استناد استفاده میگردد.
سایتیشن مقاله : محتوا
محتوای سایتیشن مقاله بسته به نوع منبع تغییر میکند و میتواند موارد زیر را شامل شود:
- کتاب: نویسنده(ها)، عنوان کتاب، محل انتشار، تاریخ انتشار، و شماره صفحه(ها) در صورت لزوم.
- مجله: نویسنده(ها)، عنوان مقاله، عنوان مجله، تاریخ انتشار، و شماره صفحه(ها).
- روزنامه: نویسنده(ها)، عنوان مقاله، نام روزنامه، عنوان بخش و شماره صفحه(ها) در صورت تمایل، تاریخ انتشار.
- وبسایت: نویسنده(ها)، عنوان مقاله و عنوان ناشر در صورت لزوم، نشانی URL و تاریخ زمان دسترسی به سایت مذکور.
- نمایش: میتوان به بخش یا صحنهای از نمایش و یا شماره صفحات آن استناد کرد، که مورد دوم به وسیله نقطه جدا میشود: 4.452 یعنی ارجاع به صحنه 4، خط 452. برای مثال، در Eugene Onegin، اونگین هنگامی که میتواند آنیا را داشته باشد او را نمیپذیرد و تنها پس از ازدواجش تصمیم میگیرد با او باشد (پوشکین 53 – 4.452).
- شعر: معمولاً از ممیز (/) برای نمایش خطوط مجزای یک شعر استفاده میشود و استنادات درون پرانتز حاوی شماره(های) خطوط هستند. برای مثال «چون باید عاشق باشم تا وقتی که زندهام/ و زندگی من چیزی است که تو به من میبخشی» (برنان، خطوط 16-15).
- مصاحبه: نام مصاحبهکننده، شناسه مصاحبه (بر اساس گفتگوی شخصی قبلی) و تاریخ گفتگو.
سایتیشن مقاله : شناسههای یکتا
علاوه بر اطلاعاتی نظیر نویسنده(ها)، تاریخ انتشار، عنوان و شماره صفحات، استناد میتواند بسته به نوع تحقیق مورد ارجاع حاوی شناسههای یکتا نیز باشد:
– شابک (ISBN) در مورد استناد به کتاب.
– شناسه آیتم سریال و مشارکت (SICI) یا شماره سریال استاندارد بینالمللی (ISSN) در استناد به مجلدهای خاص، نشریات یا سایر مجموعههایی که به صورت دورهای منتشر میشوند.
– شناسه شیء دیجیتال (DOI) در استناد به اسناد الکترونیک.
– شناسه (PubMed (PMID در استناد به مقالات تحقیقی بیوپزشکی.
سیستمهای سایتیشن مقاله
در مجموع میتوان گفت دو نوع سیستم استناد وجود دارد، سیستم ونکوور و سیستم ارجاع پرانتزی. البته شورای ویراستاران علوم (CSE) یک سیستم دیگر به نام استناد – نام را نیز اضافه کرده است.
سیستم ونکوور
سیستم ونکوور شامل اعداد ترتیبی در متن است که درون براکت، به شکل بالانویس یا به هر دو صورت فوق نوشته میشوند. این اعداد به پانویس (یادداشتهای نوشته شده در پایان هر صفحه یا پاورقی) یا پایاننویسها (یادداشتهای نوشته شده در انتهای مقاله) که جزئیات منبع را مشخص میسازند ارجاع میدهند. بسته به این که نویسنده از شکل یادداشت کامل یا اختصاری استفاده کند سیستم یادداشتها میتواند به شکل کتابنامه کامل باشد یا نباشد.
برای مثال بخشی از متن یک مقاله با استفاده از سیستم یادداشت فاقد کتابنامه کامل به شکل زیر است:
«پنج مرحله اندوه، انکار، عصبانیت، تسلیم، افسردگی و پذیرش هستند.»1
در این حالت یادداشتی که در انتهای صفحه (پانویس) یا در انتهای مقاله (پایاننویس) قرار میگیرد به صورت زیر خواهد بود:
1. Elisabeth Kübler-Ross, On Death and Dying (New York: Macmillan, 1969) 45–60.
از طرف دیگر در مقالهای که دارای کتابنامه کامل است یادداشت اختصاری را میتوان به شکل زیر نوشت:
1. Kübler-Ross, On Death and Dying 45–60.
مدخل کتابنامه، که برای یادداشت اختصاری الزامی است، شبیه به این خواهد بود:
Kübler-Ross, Elisabeth. On Death and Dying. New York: Macmillan, 1969.
در انسانشناسی نیز بسیاری از نویسندگان از پانویس یا پایاننویس برای افزودن اطلاعات روایتی استفاده میکنند؛ در نتیجه آنچه معمولاً استناد تلقی میشود در حقیقت مواد تکمیلی یا پیشنهاداتی برای مطالعه بیشتر در حوزه مربوطه است.
ارجاع پرانتزی
ارجاع پرانتزی که با عنوان ارجاع هاروارد نیز شناخته میشود متشکل از استنادهای کامل یا جزئی درون متنی است که درون پرانتز در پاراگراف میآیند.
یک نمونه از سایتیشن مقاله از نوع ارجاع پرانتزی را در ادامه مشاهده میکنید:
«پنج مرحله اندوه، انکار، عصبانیت، تسلیم، افسردگی و پذیرش هستند.» (Kübler-Ross,1969, p 45–60).
بسته به سبک انتخابی در صورت استفاده از ارجاعات پرانتزی با استناد کامل ممکن است نیازی به بخش انتهایی نباشد، که یک بخش مجزا در انتهای مقاله حاوی فهرستی از استنادات با ارجاعات کتابشناسی کامل است که نام نویسندگان را به ترتیب حروف الفبا لیست میکند. این بخش اغلب تحت عنوان «ارجاعات»، «کتابنامه»، «مطالعات مورد استناد» یا «مطالعات راهنما» خوانده میشود.
ممکن است ارجاعات درونمتنی مقالات آنلاین با ارجاعات پرانتزی متعارف تفاوت داشته باشند. در مقالات آنلاین میتوان ارجاعات کامل را پنهان کرد و در قالب یک متن راهنما تنها زمانی نمایش داد که خواننده خواهان مشاهده آن باشد. این سبک، استناد را سادهتر میکند و تجربه خواننده را ارتقاء میبخشد.
سیستم استناد – نام
در این سیستم درست همانند سیستم ارجاع ترتیبی اعداد بالانویسشده در محلی که ارجاع مورد نظر داده میشود درج میگردند، با این تفاوت که بر اساس ترتیب موارد استناد در انتهای مقاله یا کتاب تنظیم شده و در نهایت معمولا توسط نویسنده به ترتیب حروف الفبا مرتب میشوند.
سایتیشن مقاله : سبکها
سبکهای درج سایتیشن در مقاله را میتوان به صورت جامع به سبکهای رایج در انسانشناسی و علوم تقسیمبندی کرد، هر چند این دو دسته همپوشانی قابل توجهی دارند. برخی از سبکها، نظیر سبک شیکاگو کاملا انعطافپذیرند و هر دو سیستم استناد یادداشتی و پرانتزی را پوشش میدهند. دیگر سبکها نظیر MLA و APA فرمت را بسته به بستر محتوایی هر سیستم استناد تعیین میکنند، از این رو هم فرمت و هم سبک استناد خوانده میشوند. در مجموع سبکهای مختلف ترتیب قرار گرفتن استنادها درون متن، مثلا تاریخ نشر، عنوان و شماره صفحات پس از نام نویسنده، و همچنین قراردادهای علامتگذاری، استفاده از حروف ایتالیک، تأکید، پرانتز، علامت نقل قول و … را بسته به سبک مورد نظر مشخص میکنند.
علت وجود سبکهای متفاوت این است که بسیاری از سازمانها برای پاسخ به نیازهای مختص خود سبکهای جدیدی تولید کردهاند. ناشران مستقل معمولا نسخهی خاص خود را دارند و برخی نوشتهها نیز چنان پیشینه طولانیای دارند که دارای روشهای استناد منحصربهفرد خود هستند: شمارهگذاری صفحات استپانوس برای آثار افلاطون؛ شمارهگذاری صفحات بکر برای آثار ارسطو؛ استناد به انجیل برحسب جلد، فصل یا شعر؛ یا نشانهگذاری آثار شکسپیر برحسب نمایش.
انسانشناسی
- سبک شیکاگو (CMOS)، بیان شده در راهنمای سبک شیکاگو، پرکاربردترین سبک استناد در تاریخ و اقتصاد و همچنین برخی علوم اجتماعی میباشد. سبک ترابیان که پیوند نزدیکی با سبک شیکاگو دارد (از آن مشتق شده است) برای ارجاع دانشآموزان مناسب بوده و تفاوت آن با CMOS حذف نقل قولها از فهرست ارجاعات و اجباری کردن ذکر تاریخ دسترسی هنگام استناد است.
- سبک کلمبیا توسط جانیس آر. واکر و تاد تیلور جهت ارائه دستورالعمل دقیقتری برای استناد به منابع اینترنتی ایجاد شده است. این سبک مدلهایی برای انسانشناسی و علوم ارائه میکند.
- کتاب توضیح مدرک: استناد به منابع تاریخی، از آثار اولیه دستساز بشر تا فضای مجازی نوشته الیزابت شاون میلز منابع اولیهای که در CMOS در نظر گرفته نشدهاند نظیر سرشماریها، اسناد دادگاه، زمین، دولت، تجارت و کلیسا را نیز دربرمیگیرد. این سبک، منابع به فرمت الکترونیک را نیز شامل میشود و معمولا توسط شجرهشناسان و مورخان مورد استفاده قرار میگیرد.
- ارجاع هاروارد (یا سیستم نویسنده–تاریخ) یک حالت خاص از ارجاع پرانتزی است، سیستمی که مؤسسه استاندارد بریتانیا و انجمن زبان مدرن هاروارد استفاده از آن را توصیه کردهاند. این نوع ارجاع در واقع یک ارجاع کوتاه نویسنده–تاریخ نظیر (اسمیت، 2000) است که ابتدا پس از متن استناد شده درون پرانتز درج میشود و در نهایت ارجاع کامل به منبع در فهرست انتهای مقاله ذکر میگردد.
- سبک MLA که توسط انجمن زبان مدرن توسعه داده شده است پرکاربردترین سبک در زمینههای هنر و انسانشناسی (به ویژه در مطالعات زبان انگلیسی)، سایر مطالعات ادبی (اعم از متون تطبیقی و نقد ادبی به زبانهای دیگر (غیر از انگلیسی))، و برخی مطالعات بینرشتهای همچون مطالعات فرهنگی، درام و تئاتر، فیلم و سایر رسانهها از جمله تلویزیون، میباشد. این سبک سایتیشن مقاله از ارجاع پرانتزی با فرمت نویسنده–صفحه (اسمیت 395)، یا در صورتی که بخواهیم به چند پژوهش که توسط نویسنده مشابه انجام شدهاند درون پرانتز ارجاع دهیم، نویسنده–عنوان [کوتاه]-صفحه (اسمیت، احتمالات، 42) استفاده میکند. در حالت دوم باید یک کلید به فهرست الفبایی منابع در صفحه «مطالعات مورد استناد» در انتهای مقاله و همچنین یادداشتها (پانویس یا پایاننویس) افزوده شود.
- راهنمای سبک MHRA ابتدا توسط انجمن تحقیقات مدرن انسانشناسی (MHRA) منتشر شد و پرکاربردترین سبک در هنر و انسانشناسی در پایگاه خود بریتانیاست. این راهنما در بریتانیا و ایالات متحده به فروش میرسد. این سبک مشابه سبک MLA میباشد، اما تفاوتهایی نیز با آن دارد؛ برای مثال پانویسهای آن هم کاملا به استنادها ارجاع داده و هم یک کتابنامه کامل ارائه میدهند. برخی نویسندگان این ویژگی را یک مزیت میدانند، زیرا هنگام خواندن مقاله نیازی به مراجعه مداوم به کتابشناسی انتهای آن نیست.
در برخی از حوزههای انسانشناسی، پانویسها منحصراً برای ارجاع مورد استفاده قرار میگیرند و از کاربرد آنها به شکل متعارف (ارائه توضیحات یا مثال) پرهیز میشود. در این حوزهها، اصطلاح «پانویس» در حقیقت مترادفی برای «ارجاع» است، از این رو ویراستاران و حروفچینها باید دقت لازم را به کار ببندند تا منظور نویسنده از کاربرد این اصطلاح را به درستی دریابند.
قانون
- کتاب آبی و سایر سیستمهای مشابه برگرفته از آن سیستم استناد کلاسیک مورد استفاده در نوشتههای حقوقی دانشگاهی آمریکایی و همچنین بسیاری از دادگاهها میباشند. در حال حاضر همه مقالات حقوقی دانشگاهی دارای پانویس هستند، اما درخواستهای ارائه شده به دادگاه و آراء دادگاه هنوز از سیستم سنتی استناد درونخطی استفاده میکنند که به شکل جملات یا بندهای جداگانه میآید. استنادات درون خطی تشخیص سریع قوت منبعی که متن بر پایه آن است را برای خواننده ممکن میسازند، مثلا دادگاهی که در آن راجع به پرونده خاصی تصمیم گرفته شد و سال اخذ این تصمیم.
- سبک استناد حقوقی رایج در کانادا مبتنی بر راهنمای استناد حقوقی یکپارچه کانادا (راهنمای مکگیل) میباشد که توسط مجله قانون مکگیل منتشر شده است.
- استناد حقوقی بریتانیا تقریباً از استاندارد آکسفورد برای استناد مراجع حقوقی (OSCOLA) پیروی میکند.
علوم، ریاضی، مهندسی، فیزیولوژی و پزشکی
- سبک جامعه شیمی آمریکا یا ACS در شیمی و برخی علوم فیزیک کاربرد دارد. در این سبک ارجاعات درون متن و در فهرست ارجاع شمارهگذاری میشوند و اعداد در صورت نیاز در سرتاسر متن تکرار میگردند.
- سبک مؤسسه فیزیک آمریکا (سبک AIP) نیز دقیقا به شکل بالا کار میکند.
- سبکهای توسعه یافته توسط جامعه ریاضی آمریکا (AMS) یا سبک AMS، نظیر AMS-LaTeX معمولاً با استفاده از ابزار BibTeX در محیط حروفچینی LaTeX پیادهسازی میشوند. براکتهای حاوی حروف اختصاری نام و نام خانوادگی نویسنده و سال انتشار، درون متن و در آغاز ارجاع درج میگردند. استنادات معمولا به شکل درونخطی و در قالب برچسب الفبایی مرتب میشوند، به عنوان مثال [AB90]. این نوع سبک را تریگراف تألیف نیز میخوانند.
- سیستم ونکوور که توسط شورای ویراستاران علوم (CSE) توصیه میشود در مقالات پزشکی و علوم و تحقیقات کاربرد دارد. در یکی از نسخههای اصلی این سیستم که توسط جامعه مهندسان مکانیک آمریکا (ASME) استفاده میشود، شمارههای استناد در متن به جای بالانویس درون پرانتز قرار میگیرند. تمام اطلاعات کتابنامه نیز منحصراً شامل فهرستی از ارجاعات در انتهای سند میشوند که پس از شماره استناد مربوطه میآیند.
کمیته بینالمللی ویراستاران مجلات پزشکی (ICMJE) به عنوان هسته اصلی این سبک بیوپزشکی شناخته شده است که برای اولین بار در نشست ویراستاران در سال ۱۹۸۷ در ونکوور مطرح شد و توسعه یافت. پایگاه داده MEDLINE/PubMed از این سبک سایتیشن مقاله استفاده میکند و کتابخانه ملی پزشکی بر اساس آن «الزامات ICMJE یکسان برای اسناد ارائه شده به مجلات بیوپزشکی –ارجاعات ساده» را ارائه کرده است.
- سبک AMA.
- سبک مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) یا سبک IEEE شمارههای استناد را درون پرانتز به صورت ترتیبی قرار میدهد، که در صورت نیاز در سرتاسر متن تکرار میشوند.
- سبک استناد پکنیک که در راهنمای کوتاه نویسندگی درباره بیولوژی، ویرایش ششم (2007)، به قلم جان ای. پچنیک توصیف شده است.
- یوجین گارفیلد نیز در سال ۱۹۵۵ با هدف تحکیم صحت و اعتبار مقالات یک سیستم کتابشناسی برای متون علمی پیشنهاد داده است.
علوم اجتماعی
- سبک جامعه روانشناسی آمریکا یا APA که در کتابچه راهنمای مقالات جامعه روانشناسی آمریکا منتشر شده است پرکاربردترین سبک در علوم اجتماعی به شمار میرود. این سبک مشابه سبک ارجاعنویسی هاروارد نام نویسنده و سال انتشار را ذکر میکند، اما به دو شکل مختلف: استناد نام، بدین صورت که نام خانوادگی نویسندگان در متن و سال انتشار به دنبال آن در پرانتز ذکر میگردد، و استناد نویسنده–تاریخ که در آن نام خانوادگی نویسندگان و سال انتشار هر دو درون پرانتز قرار میگیرند. در هر دو حالت، استنادات درونمتنی به یک فهرست الفبایی از منابع در انتهای مقاله ارجاع میدهند.
- انجمن علوم سیاسی آمریکا دفترچه راهنما و دستورالعمل سبکی نزدیک به CMOS را برای مقالات این حوزه منتشر کرده است.
- انجمن مردمشناسی آمریکا در راهنمای سبک نشر خود شکل تغییریافتهای از سبک شیگاگو را تنظیم کرده است و از آن استفاده میکند.
- سبک ASA متعلق به انجمن جامعهشناسی آمریکا نیز یکی از سبکهای اصلی مورد استفاده در مقالات جامعهشناسی است.
مسائل و مشکلات احتمالی
میشل بوگجا و دنیلا وی. دیمیتروا در مطالعه خود بر پانویسهای مجلات تحقیقی در حوزه ارتباطات دریافتند که استناد به منابع آنلاین به دلیل برداشته شدن و حذف صفحات مورد استناد دارای یک نسبت میرایی است که «نیمه عمر» نامیده میشود و به کاهش سودمندی پاورقیهای این نوع مجلات برای تحقیق و پژوهش در طول زمان میانجامد.
همچنین سایر متخصصان دریافتهاند که نسخههای کپی منتشر شده الزاما دارای تعداد استناد مشابه با مقاله اصلی نیستند.
مسئله مهم دیگر خطای استناد است که اغلب به دلیل بیدقتی محقق یا ویراستار مجله در پروسه انتشار تحقیق اتفاق میافتد. رعایت کردن موارد سادهای نظیر مشورت با نویسنده منبع مورد استناد، احتمال وقوع این خطاها را کاهش و به تبع آن کیفیت تحقیق را افزایش میدهد.
تحقیقات نشان میدهند که تأثیر یک مقاله نه فقط از طریق معیارهای علمی، بلکه بعضا به وسیله عوامل سطحیتر تعیین میشود؛ عوامل وابسته به زمینه مطالعه نه تنها هنگام مقایسه بینرشتهای، بلکه در مقایسه میان حوزههای مختلف تحقیقاتی در یک رشته یکسان نیز باید در نظر گرفته شوند. برای مثال در رشته پزشکی، عواملی نظیر تعداد نویسندگان، تعداد ارجاعات، طول مقاله و وجود علامت دو نقطه در عنوان، میزان تاثیر مقاله را رقم میزنند. از طرف دیگر در رشته جامعهشناسی فاکتورهای دوم و سوم به همراه طول عنوان از جمله عوامل تعیینکننده تأثیر مقاله به شمار میروند.
الگوهای سایتیشن مقاله ممکن است تحت تاثیر رفتار غیراخلاقی نویسنده و پرسنل مجله نیز قرار بگیرند. این نوع رفتار افزایش کاذب ضریب تأثیر (ایمپکت فاکتور) خوانده میشود و حتی در مجلات ردهبالا نیز گزارش شده است؛ به ویژه مجلات برجسته پزشکی از جمله لنسِت، جاما و نیوانگلند که گفته میشود ۳۰% ارجاعات داده شده به آنها مربوط به مقالات سفارشی، و بیانگر نظر شخصی نویسنده میباشند. از سوی دیگر پدیده اتحادیههای استناد نیز در حال رشد است، به معنی گروهی از نویسندگان که برای استناد به مطالعات یکدیگر تبانی میکنند و کار سایر پژوهشگران در آن زمینه را هنگام استناد نادیده میگیرند.
نحوه دسترسی به تغییرات ارجاع به مجلات مختلف در سالهای اخیر:
برای دسترسی به تغییرات ارجاع به یک مجله خاص میتوانید در سایت ژورنال هاب و در صفحه اصلی با وارد کردن شماره ISSN مجله مد نظر در کادر زیر به اطلاعات مجله از جمله تغییرات ارجاع در چند سال اخیر دسترسی داشته باشید:
نحوه نمایش اطلاعات مد نظر به شکل زیر خواهد بود:
با سلام و تشکر از مطلب بسیار مفیدتان .
آیا امکان دارد متن فوق را بصورت پی دی اف دریافت کنیم ؟ ممنون از لطفتان
بلی حتماً دوست عزیز.
به این ایمیلتان فایل را ارسال کنیم؟
لطفن یک ایمیل معتبر معرفی کنید، تا در اسرع وقت براتون ارسال کنیم.
سلام وقتی مقاله از گوگا اسکولار میگیرم و میخوام رفرنس بدم دیگه ونکوور تو گزینه ها نیست میشه سریع بمن کمک بدبد مرسی
دوست عزیز برای دانلود منابع از گوگل اسکولار قبل از دانلود میتوانید روی علامت ” کلیک کنید.
باسلام تفاوت سایتیشن و رفرنس؟