دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکترا برای کسب مدرک تحصیلی خود بایستی علاوه بر کسب نمره قبولی در تعداد مشخصی از واحدهای تحصیلی، تحقیقاتی را تحت عنوان پایان نامه انجام دهند و پس از نگارش پایان نامه در حضور اساتید داور و راهنما از تحقیقات خود دفاع کنند. با این وجود اغلب دانشگاه‌ها قبل از شروع به نگارش پایان نامه از دانشجو می‌خواهند که ابتدا برای گرفتن تاییدیه در رابطه با موضوع انتخابی پایان نامه و همچنین روش انتخاب شده، طرح تحقیقاتی خود را در قالب پروپوزال تهیه کرده و در حضور اساتید گروه تحصیلی خود از عنوان انتخابی و روش تحقیق خود دفاع کنند. تفاوت پروپوزال و پایان نامه برای برخی از دانشجویان به طور کامل واضح نیست و از همین رو قصد داریم در این مطلب پس از معرفی اجمالی پروپوزال و پایان نامه، به بررسی تفاوت این دو مورد بپردازیم.
پروپوزال چیست؟
همان طور که ذکر شد پروپوزال بیان طرح کلی تحقیقاتی است که دانشجو قصد دارد برای تکمیل تحصیلات خود در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا انجام دهد. دانشجو با ارائه موضوع مد نظر و طرح تحقیقاتی خود در پروپوزال، بایستی نظر اساتید گروه را جلب کند و پس از آن شروع به انجام تحقیقات نماید. در صورتی که اساتید با طرح ارائه شده توسط دانشجو در پروپوزال موافقت نکنند، دانشجو ناچار است طرح پیشنهادی و یا موضوع تحقیقات خود را عوض کند.
محتوای پروپوزال
پروپوزال دارای بخش‌های مختلفی است که ممکن است بسته به نظر اساتید دانشگاه یا دانشکده متفاوت باشد. با این وجود یک قالب استاندارد و کلی برای نگارش پروپوزال وچود دارد که مورد تایید اغلب اساتید دانشگاه‌های کشور است. در ادامه بخش‌های مختلف یک پروپوزال استاندارد معرفی می‌گردد:
- صفحه عنوان و معرفی: عنوان پایان نامه، نام دانشگاه و دانشکده، رشته تحصیلی، نام محقق، نام استاد راهنما و مشاور و تاریخ دفاع از پروپوزال
- فهرست مطالب
- چکیده
- بیان مسئله
- اهمیت و ضرورت تحقیق
- مبانی نظری تحقیق
- سوالات یا فرضیات تحقیق
- مدل مفهومی
- بررسی منابع
- مواد و روش‌ها
- نتایج مورد انتظار
- منابع و ماخذ
پایان نامه چیست؟
پایان نامه تحقیقات انجام شده توسط دانشجو و نتایج کسب شده آن به صورت مکتوب است. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکترا تا زمانی که تحقیقات انجام شده در رشته تحصیلی خود را در قالب پایان نامه به نگارش در نیاورده و از تحقیقات خود دفاع نکرده باشند، مجاز به دریافت مدرک تحصیلی نخواهند بود.
محتوای پایان نامه
پایان نامه نیز مانند پروپوزال دارای بخش‌های مختلفی است که در ادامه به معرفی این بخش‌ها خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که بسته به طولانی یا کوتاه بودن مطالب فصول مختلف، ممکن است برخی از فصل‌ها با یکدیگر ادغام شوند و یا فصول جدیدی به پایان نامه اضافه گردد.
- صفحه عنوان
- صفحه تقدیم
- صفحه سپاسگزاری
- چکیده
- فهرست
- متن اصلی شامل:
فصل اول: کلیات تحقیق
در این فصل به بیان مقدمه، بیان مسئله، تحدید موضوع از نظر زمانی، مکانی و موضوع، ضرورت و اهمیت موضوع، بیان سوالات یا فرضیات تحقیق و تعریف مفاهیم و تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق پرداخته میشود.
فصل دوم: مرور ادبیات تحقیق
این فصل به بیان پایه‌های نظری تحقیق ( ذکر نظریات مرتبط با موضوع به صورت فشرده با مشخص کردن دقیق منابع مورد استفاده)، ذکر پیشینه تحقیقات انجام شده و نقد این تحقیقات و همچنین ارائه تحلیلی تحقیق با توجه به پایه‌های نظری و پیشینه تحقیق می‌پردازد.
فصل سوم: روش تحقیق
مطالب موجود در این فصل را نیز می‌تواند به صورت زیر طبقه بندی کرد:
- بیان نوع تحقیق از نظر هدف ( بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای )
- بیان نوع تحقیق از نظر گردآوری آمار و اطلاعات ( توصیفی، تحلیلی و توصیفی- تحلیلی )
- مشخص کردن جامعه آماری، نمونه آماری و روش نمونه گیری، واحد آماری، ابزار گردآوری آمار و اطلاعات
- مشخص کردن روش آزمایش مورد استفاده، علت استفاده از روش مذکور، نکات نو در به کارگیری روش مد نظر و محدودیت‌های روش تحقیق
- مشخص کردن روش تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات ( با اشاره به تک تک سوالات یا فرضیات )
- بیان سایر موارد در مورد روش شناسی تحقیق
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها
این فصل نیز از نظر موضوعی شامل موارد زیر خواهد بود:
- جداول خلاصه نتایج و اشکال
- تحلیل نتایج خام خاص از تحقیقات انجام شده و بحث پیرامون آن‌ها
- مقایسه نتایج حاصل از روش‌های مختلف در تحقیق انجام شده
- مقایسه نتایج حاصل از تحقیق انجام شده با تحقیقات پیشین
فصل پنجم: نتیجه گیری
هدف این فصل تجزیه و تحلیل و تفسیر یافته‌های تحقیق است. بخش‌های مختلف این فصل نیز به شرح زیر تقسیم بندی خواهند شد:
- نتیجه گیری در مورد هر یک از سوالات
- نتیجه گیری کلی از انجام تحقیقات
- کاربردهای نظری و تحقیقی
- کاربردهای عملی
- پیشنهادات برای تحقیقات آتی
فصل ششم: منابع
این فصل نیز همان طور که از نامش پیدا است، به معرفی کامل تمام منابع ارجاع داده شده در داخل متن پایان نامه خواهد پرداخت.
برای آشنایی بیشتر با نحوه نگارش پایان نامه در مقطع کارشناسی ارشد روی این آدرس و در مقطع دکترا روی این آدرس کلیک کنید.
تفاوت پروپوزال و پایان نامه
همان طور که گفته شود پروپوزال یک طرح کلی از پایان نامه ارائه می‌دهد و اغلب قبل از شروع به انجام تحقیقات نگارش میشود. در صورتی که موضوع و روش انجام پروژه و تحقیق که در پروپوزال مطرح گشته است توسط اساتید راهنما و سایر اساتید مورد تایید واقع شود، دانشجو اجازه شروع به کار و تحقیقات را خواهد داشت. در غیر این صورت بایستی تغییرات مد نظر اساتید را در طرح پیشنهادی خود اعمال کند. بر خلاف پروپوزال، پایان نامه پس از تکمیل تحقیقات توسط دانشجو نوشته خواهد شد.
پروپوزال تنها به ارائه طرح کلی و هدف انتخاب موضوع و انجام تحقیقات بسنده خواهد کرد؛ این در حالی است که در پایان نامه دانشجو بایستی به ارائه نتایج کسب شده از تحقیقات خود بپردازد و به سوالات مطرح شده در پروپوزال پاسخ دهد. در حالت کلی بایستی تاکید پروپوزال بر ارائه سوالات تحقیق و گوشزد کردن لزوم انجام تحقیقات باشد ولی تاکید پایان نامه بر نتایج کسب شده از تحقیقات انجام گرفته شده توسط دانشجو خواهد بود.
طبیعی است که پایان نامه نسبت به پروپوزال بسیار پر حجم‌تر خواهد بود و مطالب اصلی و نکات کلیدی تنها در پایان نامه ذکر خواهد شد.
به نظر شما چه تفاوت‌های دیگری بین پایان نامه و پروپزال وجود دارد که در این نوشته بیان نشده است؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
