دانشجویان و محققان قصد دارند پس از انجام یک پژوهش علمی، نتایج آن را به صورت یک مقاله جمع‌آوری کرده و در مجلات معتبر به چاپ برسانند. داشتن مقاله علمی، به خصوص مقاله علمی منتشر شده در یک مجله معتبر، برای نویسنده آن اعتبار علمی بالایی را به همراه خواهد داشت. محققانی که توانسته باشند مقالات خود را در مجلاتی با ایمپکت فاکتور بالا، از مجلات isi به چاپ برسانند، می‌توانند رزومه تحصیلی معتبری برای خود تنظیم کنند. در این مطلب قصد داریم بدانیم مقاله علمی چیست و از چه بخش‌هایی تشکیل شده است.
هدف از نگارش مقالات علمی انتشار نتایج تحقیقات و پژوهش‌های نویسنده مقاله و به اشتراک گذاری و توسعه تحقیقات به کمک سایر دانشمندان و محققانی است که در حوزه تخصصی مشترک با نویسنده در حال فعالیت هستند. در واقع انتشار نتایج یک پژوهش علمی باعث تکمیل شدن سیر تکاملی یک مسئله علمی می‌شود؛ به این صورت که محققان بعدی، تحقیقات خود را بر پایه داده‌های تحقیقات پیشین تکمیل می‌سازند. به این منظور اهداف مقالات منتشر شده بایستی آگاه‌سازی مخاطبان و حل یک مسئله علمی جدید باشد و نویسنده مقاله را تنها براساس جذب مخاطب و جلب نظر ویراستاران یک مجله علمی معتبر پایه‌گذاری نکرده باشد. مقالات بایستی دارای سطح بالایی از خوانایی باشند تا برای خواننده به آسانی قابل فهم گردند (منظور از خوانایی واضح بودن، صحیح بودن و آگاهانه بودن نوشته است). مقالاتی که در نگارش آنها موارد مذکور به خوبی رعایت شده باشد، تعداد استنادات بیشتری را -نسبت به زمانی که نویسنده از جملات و اصطلاحات پیچیده و رمزآلود استفاده کرده باشد- دریافت خواهند کرد.
مقالات علمی دارای دو نوع مخاطب هستند: گروه اول داوران و ویراستاران مجله هدف برای به چاپ رساندن مقاله که در رابطه با میزان شایستگی مقاله برای چاپ شدن در مجله تصمیم خواهند گرفت و گروه دوم مخاطبان مجله منتشر کننده مقاله که ممکن است دارای آگاهی بیشتر یا کمتر نسبت به موضوع مورد بحث مقاله باشند. برای اینکه مقاله نوشته شده هم از جانب داوران (برای منتشر کردن مقاله) و هم مخاطبان و خوانندگان (جهت دریافت تعداد استنادات بیشتر) قابل قبول باشد، نویسنده بایستی تلاش و رنجی فراتر از ارائه یک گزارش علمی از نتایج حاصل شده یک تحقیق و اقدامات انجام گرفته شده را متحمل شود. او بایستی مخاطب را متقاعد سازد که تحقیقات انجام گرفته شده ضروری، مناسب و مرتبط با تحقیقات دانشمندان پیشین در زمینه تخصصی مشابه و ادامه دهنده راه آنها است. برای این منظور نویسنده باید بر انگیزه خود از انجام پژوهش حاضر و نتایج حاصل از آن تاکید داشته باشد و مدارک کافی به منظور اثبات صحت و مناسب بودن تحقیقات خود در اختیار مخاطبان قرار دهد.
معمولاً مقالاتی که گزارشی از یک تجربه عملی را گزارش می‌کنند، از ساختار 5 بخشی زیر تشکیل می‌شوند:
چکیده، مقدمه، روش تحقیق، تجزیه و تحلیل نتایج و نتیجه گیری.
- در قسمت چکیده محقق به بیان کلی مسئله مد نظر و روشی که قصد دارد مسئله را به واسطه آن مورد آزمایش قرار دهد، می‌پردازد.
- در قسمت مقدمه نویسنده سعی می‌کند انگیزه خود را از بررسی موضوع مقاله با مخاطب در میان بگذارد و خواننده را برای مطالعه ساختار اصلی متن آماده سازد.
- بخش روش تحقیق اطلاعات کافی را از جزئیات کارهایی که در طول آزمایش انجام گرفته شده است، در اختیار دانشمندان و محققان بعدی قرار می‌دهد تا در صورت لزوم آنها بتوانند آزمایشات را بازسازی کنند.
- در قسمت تجزیه و تحلیل نتایج، نویسنده تحقیق نتایج حاصل از تحقیق را به ترتیب زمانی در اختیار خواننده قرار می‌دهد، تا خواننده بتواند به تنهایی و به دور از تفسیرهایی که در بخش نتیجه‌گیری در اختیار او قرار داده خواهد شد، نتایج را برای خود تفسیر کند.
- در قسمت نتیجه‌گیری، نتایج حاصل از تحقیقات به طور جامع و خلاصه در اختیار خواننده قرار داده می‌شود و این نتایج به انگیزه فرد برای تحقیق بر روی موضوع اصلی ربط داده می‌شود.
با وجود اینکه 5 بخش اصلی مذکور پروسه کلی اکثر مقالات و تحقیقات را تشکیل می‌دهد، مقالات موثر اغلب این ساختار را برهم می‌زنند و محتوای تحقیق را به گونه‌ای تغییر می‌دهند تا مخاطب را بیشتر تحت تاثیر خود قرار دهند.
ساختار دقیق چکیده مقاله علمی چیست ؟
مخاطبان مقالات علمی به دو دلیل چکیده مقاله علمی را مطالعه می‌کنند: اول اینکه بدانند آیا مقاله حاضر نیاز آنها را برطرف می‌سازد و قصد خواندن کل مقاله را دارند یا خیر و دوم این که خود را برای جزئیات بعدی که در طول مقاله در اختیار آنان قرار داده خواهد شد، آماده سازند. یک چکیده موفق بایستی خواننده را در رسیدن به این دو هدف یاری می‌کند. به دلیل اینکه معمولاً چکیده قبل از متن اصلی توسط خواننده مورد مطالعه قرار می‌گیرد، باید در نگارش آن به مسائلی که خواننده قبل از هر چیز به خواندن آنها علاقه دارد توجه شود.
مهم‌ترین موضوعات مورد علاقه خواننده مقاله علمی چیست و در ابتدا بایستی در رابطه با چه مسائلی توضیح دهیم؟ مهم‌ترین موضوع خلاصه‌ای از معرفی تحقیق و نتایج حاصل شده آن است. آنها در ابتدا علاقه دارند انگیزه محقق را از انجام تحقیقات بدانند و پس از آن وارد جزئیات تحقیق شوند.
بنابراین شما می‌توانید چکیده را بر پایه دو موضوع اصلی انگیزه و نتایج پژوهش بنا گذارید.
با وجود اینکه چکیده یک جمع‌بندی کلی از مقدمه تحقیق و نتیجه‌گیری آن است، مخاطب هدف آن با دو بخش مذکور بسیار متفاوت است. مخاطبان این بخش شامل تعداد زیادی از افراد متخصص و تازه کار در موضوع تحقیق هستند و این بخش بایستی به ساده‌ترین شکل ممکن و بدون استفاده از اصطلاحات تخصصی نگارش شود. چکیده باید به قدری ساده و قابل فهم باشد تا تمام خوانندگان به راحتی از دلیل انجام تحقیقات، میزان اهمیت موضوع، روش تحقیق محقق، گزارش مقاله از موضوع مورد بحث، نتایج حاصل از کار، تفسیر این نتایج و احتمالا گام‌های بعدی مورد نیاز برای گسترش تحقیقات حاضر، اطلاع حاصل کند. بر خلاف چکیده، مخاطبان متن اصلی را اغلب افراد حرفه‌ای و متخصص در موضوع مورد بحث تشکیل می‌دهند.
چکیده مناسب مقاله علمی چیست ؟ چکیده خوب چکیده‌ای است که بتواند به تنهایی معرف پژوهش کلی باشد. به این منظور در نگارش آن از هرگونه اشاره به تصاویر یا جداول متن اصلی خودداری کنید.
ساختار دقیق مقدمه مقاله علمی چیست ؟
در قسمت مقدمه همانطور که ذکر شد بایستی نویسنده انگیزه خود را از انجام تحقیقات مشخص سازد و خواننده را برای مطالعه بخش اصلی تحقیق آماده سازد. به این منظور نویسنده بایستی 4 زیر بخش برای بخش مقدمه داشته باشد: متن نوشته، نیاز، هدف و مدارک. البته داشتن تمام زیربخش‌های مذکور برای تمام مقالات ضروری نیست.
- در ابتدا متن نوشته‌ای را داشته باشید تا مخاطبانی را که با موضوع مورد بحث آشنایی کمتری دارند، روی موضوع متمرکز سازید و میزان اهمیت کار خود را با آنان در میان بگذارید.
- سپس نیاز جامعه علمی را برای تحقیقات خود مطرح سازید. در واقع مسائلی را مطرح سازید که جامعه علمی هم اکنون در برطرف کردن آنها ناتوانند.
- در بخش بعدی اهداف خود را از انجام تحقیق و چگونگی برطرف ساختن مسائل مذکور در بخش قبل مطرح سازید.
- در انتها با ارائه مدارک و مستندات کافی، ذهن خواننده را برای مطالعه مابقی مقاله آماده سازید.
ساختار متن اصلی مقاله علمی چیست ؟
حتی معتبرترین و منطقی‌ترین تحقیقات، در صورتی که نتوانند پروسه تحقیقاتی خود را به واسطه نوشتن یک متن مناسب به مخاطب خود ارائه دهند، کاربرد چندانی نخواهند داشت. بنابراین زمانی که شما در حال نگارش بخش‌‌ها یا حتی زیربخش‌های متن اصلی مقاله خود هستید، به یاد داشته باشید تا در تمام مراحل مخاطب خود را برای دریافت و ادراک موضوع مورد بحث آماده سازید. شما می‌توانید به همان شیوه که در مقدمه از آن بهره بردید، در هر بخش از متن اصلی و حتی در ابتدای هر زیر بخش، ذهن خواننده را نسبت به مسائلی که مطرح خواهد شد، آماده سازید. این آماده‌سازی می‌تواند در قالب یک پاراگراف و شامل تمام اطلاعات مرتبط با بخش مد نظر باشد.
ساختار دقیق روش تحقیق یک مقاله علمی چیست ؟
اغلب روش تحقیق‌های مقالات نگارش شده از نظر مخاطب غیر ضروری و خسته کننده است. برای این که بتوانید این بخش را برای مخاطب جذاب سازید، انتخاب‌های متعدد خود را که در انجام تحقیقات با آنها مواجه بودید در اختیار مخاطب قرار دهید: چه چیزی استفاده شما را از یک روش واحد یا ترکیبی از روش‌های پیش رو موجه می‌سازد؟ چه چیزی در رویکرد شما غیر قابل انتظار و متفاوت و خاص است؟ این موارد را در ابتدای پاراگراف خود و ترجیحاً در جملات ابتدایی یادآوری کنید. در صورتی که شما از یک رویه خاص و استاندارد استفاده می‌کنید، آن را نام ببرید. اجازه ندهید مخاطبان مجبور به حدس زدن شوند! مطمئن شوید اطلاعاتی که در ابتدای پاراگراف اول برای خواننده ارائه می‌دهید، ایده کامل و دقیقی از کل پاراگراف در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. در صورتی که نتوانید منظور خود را به طور واضح برای مخاطب شرح دهید، از تصاویر و جدول‌ها برای درک بیشتر موضوع استفاده کنید.
ساختار دقیق تجزیه و تحلیل نتایج مقاله علمی چیست ؟
نتایج حاصل از تحقیق بدون ارائه یک تفسیر جامع، برای اغلب مخاطبان بی معنی خواهد بود. در این بخش بایستی تفسیر دقیقی از نتایج در اختیار خواننده قرار داده شود؛ در این قسمت ضروری نیست مخاطب را از تمام مراحل رسیدن به نتیجه مطلع سازید و کافی است نتیجه کلی را که از هر کدام از مراحل تحقیق به دست آوردید، در اختیار وی قرار دهید. بر روی اتفاقاتی که پیش آمده است تمرکز کنید و نه نتایجی که انتظار داشتید.
ساختار دقیق بخش نتیجه‌گیری مقاله علمی چیست ؟
در بخش نتیجه‌گیری، مهم‌ترین و کلی‌ترین نتیجه آزمایشات را در اختیار مخاطب قرار دهید. در این بخش به بیان کلی نتیجه (که در متن اصلی به آن اشاره شده است)، اکتفا نکنید و یک تفسیر کامل از نتیجه به دست آمده برای مخاطب ارائه دهید تا برداشت صحیحی از هدف شما داشته باشد. برای مخاطب مشخص سازید که تا چه اندازه توانستید در برطرف ساختن مشکل یا مسئله مطرح شده در بخش مقدمه موفق عمل کنید. هم‌چنین در این بخش بر اقدامات و نتایج خود تاکید نکنید و به جای آن مخاطب را از نتیجه کاربردی کلی که مشکلی را از جامعه علمی برطرف خواهد ساخت، مطلع سازید. بخش نتیجه‌گیری را برای مخاطب جذاب و به یادماندنی سازید.
تمایل دارید در نوشته‌های آتی، درباره کدام بخش از مقاله علمی مطالبی را بیان کنیم؟
سلام و عرض ادب خدمت شما عالی بود و سپاس فراوان از همکاری تان
عالی بود، تشکر از این نوشتار خوب و مفید . به دور از زیاده گویی و خیلی سریع تونستم جواب سوالاتم را بگیرم
دوست عزیز
خیلی ممنون از شما که به زبان ساده و با کمال مهربانی نظرات خودتان را با ما به اشتراک می‌گذارید. از داشتن دوستان خوبی مانند شما بسیار خرسندیم.
پاینده باشید.