گرفتن مدرک تحصیلی برای دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد تنها با گذراندن برنامه تحصیلی و واحدهای درسی مشخص امکان پذیر نیست. این دانشجویان بایستی در یک حوزه تخصصی مشخص تحقیقاتی انجام دهند و مشکلی از مشکلات حل نشده جامعه علمی را حل کنند. این تحقیقات با عنوان پایان نامه شناخته می‌شود و دانشجو برای گرفتن مدرک تحصیلی خود بایستی نمره قابل قبول را در دفاع از کار تحقیقاتی خود کسب کند. انتخاب موضوع پایان نامه از اهمیت بالایی برخوردار است؛ از این رو دانشجویان باید در انتخاب موضوع دقت فراوانی به خرج دهند. در این مطلب قصد داریم به میزان اهمیت موضوع پایان نامه و چگونگی انتخاب آن بپردازیم.
چگونگی انتخاب موضوع پایان نامه در 8 گام
در صورتی که شما هنوز موضوعی برای پایان نامه خود در نظر نگرفته‌اید، ممکن است در نگاه اول این کار برای شما بسیار سخت به نظر آید و از چگونگی آغاز این فرایند اطلاعی نداشته باشید. در ادامه برای تسهیل کار دانشجویان 8 گام در نظر گرفته شده است که دانشجویان می‌توانند با رعایت این 8 گام فرایند انتخاب موضوع را آسان‌تر سازند.
گام اول- موارد خواسته شده را مطالعه کنید.
اولین گام برای انتخاب موضوع پایان نامه مطالعه موارد و شرایطی است که پایان نامه شما باید طبق آن نگارش شود. این کار محدوده احتمالی تحقیقات را برای شما مشخص خواهد کرد.
· حداقل و حداکثر تعداد کلمات متن تحقیق چقدر باشد؟
· حداکثر موعد تحویل پایان نامه چه تاریخی است؟
· آیا شما مجبورید موضوع خود را از بین موضوعات از پیش تعیین شده خاصی انتخاب کنید و یا بایستی به موضوعات جدیدتری فکر کنید؟
· آیا تحقیق انجام شده بایستی به گرایش آکادمیک و یا تخصصی شما مرتبط باشد؟
· آیا شرایط روش شناختی ویژه‌ای وجود دارد (به عنوان مثال آیا شما مجبورید از منابع به خصوصی استفاده کنید)؟
· آیا محدودیت‌های دیگری وجود دارد؟
شرایط ذکر شده بسته به رشته تحصیلی شما ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال برای برخی رشته‌ها ممکن است محدودیت تنها در تاریخ تحویل پایان نامه و تعداد کلمات متن تحقیق باشد؛ در حالی که برخی دیگر ممکن است محدودیت‌های بیشتری داشته باشند و حتی ناچار باشند موضوع خود را از بین موضوعات از پیش تعیین کننده انتخاب کنند. در صورتی که از شرایط مورد نیاز برای انتخاب موضوع آگاه نیستید، قبل از شروع به کار حتما در رابطه با آنها اطلاعات کافی به دست آورید.
گام دوم- زمینه گسترده‌ای از تحقیقات را انتخاب کنید.
در ابتدا با موضوعاتی از حوزه تخصصی خود شروع کنید که به آنها علاقه مند هستید. نمونه‌هایی از ایده‌های گسترده به شرح زیر هستند:
· ادبیات قرن بیستم
· تاریخچه اقتصاد
· سیاست بهداشتی
· بازاریابی آنلاین
بهتر است موضوع خود را طوری انتخاب کنید که قبلاً در رابطه با آن مطالعاتی داشته‌اید و یا به هر نحوی از آن اطلاع دارید. در این صورت نیاز نیست تا تحقیقات خود را از نقطه صفر آعاز کنید. نیازی نیست تا در حوزه انتخابی خود متخصص باشید بلکه تنها مطالعه چند مقاله در رابطه با موضوع انتخابی، می‌تواند ادامه کار را برای شما آسان‌تر سازد.
گام سوم- به جستجوی مقالات و کتاب‌ها بپردازید.
از چند شماره اخیر مجلات برتر در حوزه تخصصی خود استفاده کنید و در عین حال مقالات با بیشترین تعداد استناد را از بین آنها مورد توجه بیشتری قرار دهید. شما هم‌چنین می‌توانید از Google Scholar، subject-specific databases و یا منابع موجود در دانشکده خود الهام بگیرید.
در صورتی که اخیراً مقاله خاصی را در حوزه تخصصی مد نظر مورد مطالعه قرار داده‌اید، از منابع ارجاع داده شده آن استفاده کنید تا منابع مفید بیشتری را در دست داشته باشید. در حالی که منابع را مطالعه می‌کنید، هر نکته جالبی را که توجه شما را به خود جلب کند یادداشت کنید و لیست کوتاهی از موضوعات احتمالی را برای خود تهیه کنید.
گام چهارم- یک گپ پیدا کنید.
بعد از انجام برخی مطالعات اولیه، اکنون زمان آن فرا رسیده است که حوزه تحقیقاتی خود را باریک‌تر و جزئی‌تر سازید. این کار می‌تواند یک فرایند آکادمیک باشد و شما بایستی موضوع پایان نامه خود را در این فرایند هرچه بیشتر تخصصی‌تر سازید. به عنوان مثال موضوعات مذکور در بالا می‌توانند به شکل زیر تخصصی شوند:
· ادبیات قرن بیستم ß ادبیات ایرلند در قرن بیستم ß اشعار ایرلندی پس از جنگ
· تاریخ اقتصاد ß تاریخ اقتصاد اروپا ß تاریخچه اتحادیه کارگری آلمان
· سیاست بهداشتی ß سیاست بهداشتی تولیدیß حقوق باروری در آمریکای جنوبی
· بازاریابی آنلاین ß بازاریابی آنلاین اجتماعی ß استراتژی‌های تعامل رسانه‌های اجتماعی
تمام این موضوعات هم چنان به اندازه‌ای گسترده هستند که می‌توان در رابطه با هرکدام تعداد زیادی مقاله و کتاب پیدا کرد. سعی کنید یک گپ ویژه را پیدا کنید که تعداد زیادی تحقیق روی آن انجام نشده باشد؛ سوال و مشکلی را پیدا کنید که هم چنان مورد بحث است و یا یک مسئله اساسی کاربردی است.
در صورتی که قبلاً تعداد زیادی تحقیق روی موضوع انتخابی شما انجام شده باشد، توجیه ارتباطی تحقیقات شما مشکل خواهد بود. با این حال بایستی مطمئن باشید تعداد تحقیقات کافی روی موضوع وجود دارد تا یک پایه قوی برای پژوهش شما به شمار آیند.
در این مرحله اطمینان داشته باشید که به تعداد کافی ایده جایگزین دارید؛ زیرا هم چنان می‌توانید در صورت نیاز موضوع خود را تغییر دهید. در صورتی که موضوع انتخابی شما با مراحل بعدی فرایند انتخاب موضوع پایان نامه همخوانی نداشته باشد، می‌توانید موضوع خود را با ایده‌های جایگزین تعویض کنید. در ادامه و در قسمت سوالات تحقیق شما می‌توانید موضوع خود را حتی جزئی‌تر سازید.
گام پنجم- به نوع تحقیق خود فکر کنید.
تحقیقات انواع مختلفی دارند؛ این مرحله زمان مناسبی برای تعیین نوع تحقیق شما است. تمرکز عمده شما روی کدام مورد خواهد بود:
· جمع آوری داده‌های دست اول؟
· آنالیز داده‌های موجود و دست دوم؟
· تفسیر موضوعات فرهنگی؟
· مقایسه رویکردهای علمی؟
بسیاری از پایان نامه‌ها بیش از یک مورد از موارد بالا را باهم ترکیب می‌کنند. برخی اوقات نوع تحقیق واضح است: اگر موضوع شما اشعار ایرلندی پس از جنگ باشد، احتمالاً بایستی تعداد زیادی شعر را ترجمه کنید.
در این مرحله لازم نیست که طرح و روش تحقیق خود را نهایی کنید، ولی نوع تحقیق بر روی کدام جنبه‌های موضوع تاثیر می‌گذارد. بنابراین عاقلانه است که در حین جزئی‌تر ساختن موضوع خود به این مسئله فکر کنید.
به یاد داشته باشید که جمع آوری داده‌های دست اول ممکن است زمان زیادی را از شما بگیرد. بنابراین در صورتی که زمان کافی برای تحویل پایان نامه خود نداشته باشید بهتر است روی داده‌های موجود از تحقیقات پیشین تمرکز کنید.
گام ششم- ارتباط را مشخص سازید.
علاقه شما به موضوع انتخابی مهم است ولی با این حال بایستی مطمئن باشید که موضوع شما از نظر آکادمیک، اجتماعی و عملی مرتبط است.
· ارتباط آکادمیک: به این معنی که تحقیق می‌تواند یک گپ اطلاعاتی را در زمینه تخصصی شما پر کند.
· ارتباط اجتماعی: به این معنی که تحقیق می‌تواند درک ما را از اجتماع بالا برد و ما را از تغییرات اجتماعی آگاه سازد.
· ارتباط عملی: به این معنی که تحقیق می‌تواند از نظر عملی نیز به حل یک مشکل کمک کند.
گام هفتم- اطمینان حاصل کنید که موضوع قابل قبول است.
قبل از اینکه تصمیم نهایی را بر روی موضوع خود بگیرید، بار دیگر به تعداد کلمات پایان نامه، زمان تحویل پایان نامه و عملی بودن تحقیقات خود فکر کنید.
آیا شما زمان کافی برای تمرکز بر روی موضوع دارید؟ اگر چنین نیست باز هم موضوع خود را جزئی‌تر سازید.
آیا به آسانی خواهید توانست منابع مورد نیاز خود را پیدا کنید؟ اگر چنین نیست موضوع خود را کلی‌تر سازید.
آیا برای جمع آوری اطلاعات خود بایستی به مکان خاصی بروید؟ از عمل بودن آن مطمئن شوید.
گام هشتم- موضوع خود را مورد تایید قرار دهید.
بسیاری از دانشگاه‌ها و برای بسیاری از رشته‌ها قبل از نگارش پایان نامه از شما پروپوزال می‌خواهند. قبل از نگارش پروپوزال بهتر است در رابطه با موضوع انتخابی با استاد راهنمای خود مشورت کنید.
به یاد داشته باشید که در صورتی که پس از انتخاب موضوع متوجه شدید که موضوع شما به اندازه کافی قوی نیست، می‌توانید آن را تغییر دهید. فقط اطمینان داشته باشید که زمان کافی برای شروع تحقیقات جدید را دارید و هم چنین در تمام مراحل با مشاوره استاد راهنمای خود اقدام کنید.
سلام ممنون بخاطر مطالب مفیدتون عالی بود
مطالب این سایت همیشه جزو بهترینهاست ممنون از اینکه برای مخاطبتون وقت میذارین.
برام جالب بود