شاخص sjr چیست؟

انتخاب منابع معتبر در هنگام پژوهش یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مراحل تحقیق است. چاپ مقاله در مجلات با کیفیت و معتبر، علاوه بر اینکه اعتبار نویسنده مقاله را بالا می‌برد، بلکه شانس دیده شدن مقاله در بین سایر مقالات مرتبط را به شدت افزایش می‌دهد و به تبع آن تعداد استنادات به مقاله هم بالاتر می‌رود. معیارهای متفاوتی برای انتخاب مجلات معتبر وجود دارد؛ ایمپکت فاکتور (impact factor)، یک شاخص معتبر برای انتخاب مجلات با رده علمی بالا و قابل قبول برای دانشگاه‌های سراسر دنیاست. جدا از ایمپکت فاکتور که متداول‌ترین روش برای ارزیابی یک مجله است، محققان گاهی اوقات از شاخص sjr نیز برای انتخاب یک مجله مناسب در زمینه تحقیقاتی خود استفاده می‌کنند. از جمله سوالات مهمی که در این زمینه برای دانشجویان پیش می‌آید این است که شاخص sjr چیست ؟ شاخص SCImago Journal Rank یا به اختصار sjr، یک شاخص جدید و از جمله جامع‌ترین شاخص‌ها است که در نظام رتبه‌بندی سایمگو به وجود آمده است. اس جی آر، معیاری برای اندازه‌گیری میزان تاثیر علمی مجلات علمی است که به طور هم‌زمان تعداد استنادات انجام شده به مقالات یک مجله و همچنین اعتبار مقالات استناد دهنده را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. در واقع sjr یک مقدار عددی است که متوسط تعداد استنادهای موزون به مدارک موجود در سه سال اخیر مجله را در سال مورد نظر نمایش می‌دهد. (در ادامه به تعریف استناد موزون خواهیم پرداخت). به این معنی که مثلا در سال ۲۰۱۷، چه تعداداستناد موزون به مقالات منتشر شده یک مجله در سال‌های ۲۰۱۶، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۴ انجام گرفته است. (استنادات به مدارک سال مورد نظر، در این شاخص بی‌تاثیر است).

تفاوت ایمپکت فاکتور با شاخص SJR چیست ؟

ایمپکت فاکتور با قاطعیت بالا معیاری است برای انتخاب مجلات معتبر و با کیفیت. برای هر مجله، داشتن ایمپکت فاکتور بالا به نوعی اعتبار علمی به شمار می‌رود. حدود ۴۰ سال است که  ایمپکت فاکتور توسط محققین مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ با این وجود از نظر عده‌ای، این شاخص دارای ۲ مشکل عمده به شرح زیر است:

۱. ایمپکت فاکتور توسط یک سازمان خصوصی منتشر می‌شود.

با وجود اهمیت بالای ایمپکت فاکتور به نظر می‌رسد برخی ترجیح می‌دهند جایگزینی برای این فاکتور وجود داشت. استفاده ازایمپکت فاکتور رایگان نیست و برای هر مجله باید ایمپکت فاکتور مربوط، خریداری شود.

۲. ایمپکت فاکتور بهترین معیار برای ارزیابی کیفیت یک مجله و معتبر بودن آن نیست.

ایمپکت فاکتور کاستی‌هایی دارد؛ به دلیل اینکه ایمپکت فاکتور آسان‌ترین روش برای قضاوت در رابطه با مجلات، سازمان‌ها و افراد است، موارد استفاده فراوانی دارد ولی در تمام موارد استفاده از این فاکتور راه حل عاقلانه‌ای به نظر نمی‌رسد. به عنوان مثال مقایسه ژورنال‌ها در حوزه‌های متفاوت با این فاکتور منطقی نیست.

با توجه به مشکلاتی که برای ایمپکت فاکتور ذکر شد، نظام رتبه‌بندی سایمگو در تلاش برای غلبه بر موارد ذکر شده شاخص جدیدی را تعریف کرده و نام آن را شاخص sjr گذاشته است. این شاخص از اطلاعات استخراج شده از اسکوپوس و پایگاه داده‌های الزویر استفاده می‌کند.

بر خلاف ایمپکت فاکتور، SJR تنها تعداد استنادات به مدارک یک مجله را محاسبه نمی‌کند بلکه رتبه مجله‌ای را که مقالات استناد دهنده در آن به چاپ رسیده‌اند نیز در نظر می‌گیرد. در واقع استناد از مجلات معتبرتر و با کیفیت‌تر با sjr بالا، تاثیر بیشتری نسبت به سایر مجلات در افزایش شاخص sjr دارد. این روش محاسبه با روش رتبه‌بندی صفحات در گوگل هم‌خوانی دارد. شاخص علمی دیگری که از این روش محاسباتی برای رتبه‌بندی علمی استفاده می‌کند، آیگن فاکتور است.

Sjr بر خلاف ایمپکت فاکتور رایگان است و در نمایه آن ژورنال‌های ISI هم وجود دارند.

اکثر مواقع ژورنال‌هایی که دارای ایمپکت فاکتور بالایی هستند از شاخص sjr بالاتری نیز برخوردارند. با این وجود طبیعت همواره قادر است محاسبات علمی را زیر سوال ببرد؛ بنابراین دور از انتظار نیست که در این مورد نیز بتوان مواردی پیدا کرد که این اصل را نقض می‌کنند.

روش دسترسی به شاخص sjr چیست ؟

یکی از روش‌هایی که به کمک آن می‌توانیم به شاخص sjr مجلات دسترسی داشته باشیم و به کمک آن مجلات معتبر را از سایر مجلات تمییز کنیم، استفاده از سیستم جستجوی ژورنال هاب است. به این منظور می‌توانیم مراحل زیر را دنبال کنیم (اطلاعات شکل زیر برای یک مجله Optics and Laser Technology می باشد که با جستجوی 0030-3992 که ISSN این مجله است به دست می آید):

• به صفحه اصلی ژورنال هاب مراجعه کنیم.
• مجله مورد نظر خود را بر حسب ISSN، جستجو کنیم.
• یا به بخش فهرست موضوعی مراجعه کنیم که ده ها هزار مجله آکادمیک در آن بخش، به صورت موضوعی فهرست شده است.

با جستجوی ISSN هر ژورنال به اطلاعات بسیار کاملی در ارتباط با شاخص sjr دسترسی خواهید داشت، از قبیل:

• شاخض کیفی مجله (Quartiles) – این پارامتر برای تشخیص کیفیت مجله حائز اهمیت است.
• رتبه مجله بر اساس شاخض SJR
• نمودار تغییرات SJR در سال های اخیر و همینطور آخرین مقدار آن.
• H-index

روش رتبه ‌بندی شاخص sjr چیست ؟

همانطور که قبلا نیز اشاره شد، این شاخص به تمام مقالاتی که به مدارک یک مجله استناد کرده‌اند، وزن یکسانی نمی‌دهد و در محاسبه ضریب sjr به مجلاتی که خود دارای شاخص sjr بالاتری هستند، وزن بیشتری اختصاص می‌دهد. به این روش رتبه‌بندی استناد موزون گوییم. به طور کلی سه عامل اصلی در تعیین شاخص sjr برای یک ژورنال حائز اهمیت هستند:

• تعداد مقالات چاپ شده در ژورنال و تعداد استنادات دریافت شده توسط آنها.
• کیفیت و ضریب sjr مجلات استناد دهنده
• تعداد مقالات نمایه شده در اسکوپوس