نوشتن پایان نامه برای دانشجویان کارشناسی ارشد در اکثر رشته‌های تحصیلی ضروری است. دانشجویان برای دریافت درجه کارشناسی ارشد از سمت دانشگاه موظفند علاوه بر کسب نمره قبولی در تعداد مشخصی از واحدهای درسی، در زمینه تخصصی خود تحقیقاتی را انجام داده و به صورت پایان نامه به نگارش در بیاورند. نوشتن پایان نامه کارشناسی ارشد برای دانشجویان دارای قالب مشخص و از پیش تعیین شده‌ای است که در این مطلب قصد داریم به آن بپردازیم.
پایان نامه چیست؟
پایان نامه یا تز یا رساله نوشتاری است که دانشجویان در موضوعی خاص مربوط به رشته تحصیلی خود، جهت دریافت مدرک تحصیلی خود می‌نویسند. در پایان نامه دانشجویان موضوع یا سوالی را بررسی کرده و از راه تجزیه و تحلیل یا تجارب عملی یا آزمایشی به آن پاسخ می‌دهند. به بیان دیگر پایان نامه شامل استدلال موضوعی، ارائه پژوهش تجربی، حاصل کارآموزی یا عصاره‌ای از درس‌های آموخته شده در دوران تحصیلی دانشجو است که با راهنمایی استادان نگارش و تدوین می‌شود. پایان نامه با عنوان و محتوای تکراری در هیچ سیستم آموزشی و در هیچ مقطع تحصیلی‌ای تعریف نشده است و همه دانشجویان موظف به نگارش پایان نامه با موضوع و محتوای جدید هستند. اغلب پایان‌نامه‌های دوره کارشناسی به صورت نوشتاری حاصل از گردآوری تحقیقات دیگر می‌باشد. در حالی که پایان نامه در کارشناسی ارشد و دکتری لزوماً باید موضوع جدیدی را مورد هدف قرار دهد.
پایان نامه کارشناسی ارشد شامل چه مواردی است؟
یکی از مهم‌ترین مواردی که دانشجویان در تهیه پایان نامه با آن مواجهند، نگارش صحیح اطلاعات به دست آمده از تحقیقات در قالب صحیح و استاندارد است. دانشجویان پس از انجام تحقیقات بایستی با نحوه گردآوری و نگارش نتایج آشنا شوند. در ادامه قالب کلی پایان نامه ارشد را برای تسهیل کار دانشجویان ارائه خواهیم داد:
صفحه عنوان
این صفحه شامل عنوان پایان نامه، نام و نام خانوادگی محقق، نام و نام خانوادگی استاد راهنما و استاد مشاور و تاریخ دفاع از پایان نامه خواهد بود.
صفحه تقدیم
این صفحه برای تقدیم دانشجو به کسانی که برای او مهم هستند، تنظیم شده است و در صورت عدم نیاز می‌توان این صفحه را حذف کرد.
صفحه سپاس گزاری
این صفحه نیز برای سپاس گزاری دانشجو از کسانی که برای او مهم هستند تنظیم شده است و قابل حذف شدن است.
چکیده
چکیده بایستی در یک پاراگراف خلاصه شده و شامل موارد زیر باشد:
- هدف: در این قسمت اهداف اولیه تحقیق و دلایل انجام پژوهش ذکر می‌شود.
- روش شناسی تحقیق: به طور خلاصه به روش به کار رفته شده در پژوهش اشاره می‌کند.
- یافته‌های تحقیق: یافته‌های تجربی یا نظری و روابط و همبستگی‌های به دست آمده در این بخش به طور خلاصه ذکر خواهد شد.
- نتیجه گیری: در این بخش نویسنده بایستی نتایج ذکر شده در بخش قبل را تفسیر کند. این بخش شامل پیشنهادات، ارزیابی، فرضیات رد شده و تایید شده خواهد بود.
- کلید واژه: منظور از کلید واژه کلمات اصلی و کلیدی تحقیق است که جستجوی تحقیقات انجام گرفته شده را برای محققان بعدی تسهیل خواهد ساخت.
فهرست نوشتار
این بخش شامل موارد زیر است:
- عناوین اصلی فصل‌های تحقیق و فرعی هر فصل
- فهرست جداول
- فهرست تصاویر
- فهرست نمودارها
- فهرست پیوست‌ها
- فصول تحقیق:
فصل اول: کلیات پژوهش
در این بخش بایستی خواننده بتواند یک دید کلی از موضوع مورد تحقیق شما، روش تحقیق و فرضیات شما به دست آورد. این بخش شامل زیر فصل‌ها و جداول و نمودارها خواهد شد. زیر فصل‌های فصل یک تحقیق شامل موارد زیر است:
- بیان مسئله پژوهش
- اهمیت و ضرورت پژوهش: شامل اهمیت از باب نظری و اهمیت از باب عملی و کاربردی
- اهداف پژوهش
- سوالات پژوهش
- فرضیات پژوهش
- روش گردآوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها
- حدود پژوهش: شامل قلمرو مکانی، قلمرو زمانی و قلمرو موضوعی
- تعریف متغیرها، مفاهیم و مفروضات پژوهش
- ساختار تحقیق
فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق
این بخش نیز شامل زیر فصل‌ها و نمودارها خواهد بود و مقدمه و مبانی نظری متغیرهای تحقیق را در برخواهد گرفت.
فصل سوم: روش شناسی تحقیق
این فصل به منظور معرفی روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، تعداد اعضای نمونه و … خواهد بود و زیر فصل‌های زیر را پوشش خواهد داد:
- مقدمه
- جامعه و نمونه آماری پژوهش
- حدود پژوهش: شامل قلمرو مکانی، قلمرو زمانی و قلمرو موضوعی
- فرضیات پژوهش: شامل فرضیات اصلی و فرضیات فرعی
- متغیرهای پژوهش و شیوه محاسبه آنها
- نوع پژوهش
- روش آماری پژوهش
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها
این فصل همان طور که از نام آن مشخص است به بررسی و آنالیز داده‌های به دست آمده از آزمایشات می‌پردازد و شامل مقدمه و آماره‌های به کار گرفته شده، آزمون‌های فرضیات تحقیق، تحلیل رگرسیون و … خواهد بود.
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
این بخش به نتایج کلی حاصل از تحقیقات می‌پردازد و شامل زیر فصل‌های زیر است:
- مقدمه
- خلاصه پژوهش
- مروری بر یافته‌های تحقیق
- مقایسه و تفسیر نتایج
- پیشنهادهایی از یافته‌های پژوهش
- محدودیت‌های تحقیق
- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی
فصل ششم: فهرست منابع
این بخش نیز به معرفی منابع به کار گرفته شده در تحقیق می‌پردازد که شامل نام و نام خانوادگی نویسنده یا نویسندگان، نام مقاله، سال انتشار مقاله و مجله منتشر کننده مقاله است.
در معرفی منابع تحقیق اولویت با منابع فارسی زبان است و منابع فارسی و انگلیسی به ترتیب حروف الفبا ذکر خواهند شد.
پیوست‌ها
بسته به نوع تحقیق هر گونه پیوست مورد نیاز برای مقاله در این بخش گنجانده خواهد شد.
واژه نامه
در پایان تحقیق و برای تسهیل فهم کلمات به کار رفته شده در تحقیق، محقق موظف است تا برخی کلمات غیر رایج را به صورت لیست وار و با ترجمه فارسی یا انگلیسی در اختیار خوانندگان تحقیق قرار دهد.
نحوه تبدیل پایان نامه به مقاله
برخی از دانشجویان علاقه دارند پس از انجام تحقیقات و نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد حاصل تحقیقات خود را به صورت یک مقاله تحویل جامعه علمی دهند. هم‌چنین دانشجویان برخی از دانشگاه‌ها موظفند برای کسب مدرک خود، علاوه بر نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد ، حاصل تحقیقات خود را به صورت مقاله به نگارش درآورند. نگارش پایان نامه از سه جهت می‌تواند برای جامعه علمی و خود دانشجو مفید فایده باشد:
- بالا بردن سطح سواد جامعه علمی و تسهیل فرایند تحقیقاتی محققان آینده
- کسب امتیاز علمی برای دانشجو جهت شرکت در دوره‌های تحصیلی در درجه دکترا در داخل و یا خارج از کشور
- دریافت استنادات از مقالات دیگر و مشهور شدن نویسنده در حوزه تحقیقاتی خود
برای تبدیل پایان نامه به مقاله ابتدا بایستی با تفاوت‌های پایان نامه و مقاله آشنا شویم. مقالات و پایان نامه از 9 جهت با یکدیگر متفاوت هستند که درک هرکدام از این موارد، نویسنده را در نگارش صحیح مقاله یاری خواهد کرد:
-
تفاوت در اهداف
هدف پایان نامه سنجش سطح سواد شما و هدف مقاله افزودن به سطح سواد جامعه علمی است.
-
تفاوت در مخاطبان
مخاطب هدف پایان نامه کمیته علمی، اساتید و داوران حاضر در جلسه دفاع از پایان نامه است؛ در حالی که مخاطبان هدف مقاله محققان و دانشجویان دیگر و کسانی است که قصد دارند در یک حوزه تخصصی خاص، اطلاعاتی را به دست آورند.
-
تفاوت در طول نوشته
پایان نامه می‌تواند تا 50 صفحه را در برگیرد و تعداد کلمات آن به 20 هزار کلمه می‌رسد؛ این در حالی است که مقالات بسیار کوتاه‌تر از پایان نامه‌ها هستند و بسته به نوع تحقیق نهایتا دارای 6 هزار کلمه خواهند بود.
-
تقاوت در چکیده
چکیده پایان نامه حدود 350 کلمه و چکیده مقاله کوتاه‌تر از پایان نامه‌ها و حدود 150 الی 250 کلمه خواهد بود.
-
تفاوت در مقدمه
مقدمه در پایان نامه دارای جزئیات بیشتری است و شامل میزان آشنایی با موضوع حاضر و پیشینه تحقیقاتی است؛ در حالی که مقدمه مقاله تنها شامل اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق خواهد بود.
-
تفاوت در روش تحقیق
روش تحقیق در پایان نامه تمامی آزمایشات و مراحل آنها را شرح می‌دهد؛ این در جالی است که برای نوشتن مقاله بایستی تنها به ذکر روش تحقیق اصلی بسنده کرد.
-
تفاوت در بحث و نتیجه گیری
این بخش در پایان نامه شامل تمامی مواردی خواهد شد که خوانندگان را در فهم مطلب یاری می‌کند و شامل پیشنهاداتی برای محققان آینده خواهد بود ولی در مقاله تنها یافته‌های اصلی تحقیق را پوشش خواهد داد.
-
تفاوت در منابع
این بخش در مقاله و پایان نامه شامل استناد به منابعی است که در متن تحقیق به آنها استناد شده است ولی در برخی پایان نامه‌ها توضیحات محتصری را نیز در رابطه با منابع در برخواهد گرفت.
-
تفاوت در پیوست‌ها
ارائه پیوست در پایان نامه ضروری ولی برای مقالات اختیاری است و در برخی موارد حتی ارائه پیوست در مقالات ممنوع است.
آیا تجربه استخراج مقاله از پایان نامه کارشناسی ارشد خود دارید؟ لطفاً تجربه خود را با کاربران ما به اشتراک بگذارید.
